dood

Een hartverscheurend afscheid

Vrijdagvoormiddag vond het afscheid plaats van de echtgenoot van één van mijn collega’s. Ik kan me nog levendig het telefoontje van anderhalf jaar geleden herinneren, waarin mijn collega mij meedeelde dat er alvleesklierkanker was vastgesteld bij haar man. Op dat moment flitste meteen door mijn hoofd: dat is een doodvonnis. Alvleesklierkanker is een enorm agressieve vorm van kanker, die vaak pas in een later stadium wordt vastgesteld. De prognose was: nog zes maanden te leven. Haar man vocht als een leeuw, maar moest na achttien maanden de strijd staken. De ziekte had zijn lichaam overwonnen.

Op een voor mij veel te vroeg uur pikte een collega mij en een derde collega op aan de achterkant van het station van Leuven om samen naar de Ark in Geraardsbergen te rijden. We hadden meer dan voldoende tijd ingecalculeerd, niemand komt graag te laat op een begrafenis. Aan het station van Geraardsbergen pikten we nog een vierde collega uit Gent op. Uiteindelijk waren we zo’n veertig minuten te vroeg voor de afscheidsviering. Nog net genoeg tijd om snel een warme thee of koffie te drinken in Brasserie Grupello, een verrassend mooie en stijlvolle zaak niet ver van het station.

Bij de Ark aangekomen zetten we ons naast een collega die al aanwezig was op de laatste rij. En ja, de papieren zakdoekjes kwamen van pas. Wat een verschrikkelijk mooi en ontroerend afscheid. De hele viering was opgehangen aan het verhaal van de liefde tussen mijn collega en haar man. Een liefdesverhaal dat een moeizame start kende en op veel tegenstand kon rekenen. Want ja, ze waren allebei getrouwd met een ander toen ze verliefd op elkaar werden. Hij was haar baas en negentien jaar ouder. Ik kon me de schandaalsfeer die rond het begin van hun relatie hing levendig voorstellen. En het kwam door die nieuwe relatie ook effectief tot een breuk met zijn vroegere gezin. Maar kijk, hun keuze voor mekaar bleek de juiste. Ze bleven bij mekaar tot de dood hen (te vroeg) scheidde. Met een prachtig ontroerende brief nam de overledene zelf afscheid van zijn soulmate, zijn ‘Angel’. Intriest en hartverscheurend mooi. Een ode aan een grootse liefde.

Na de viering scheen opeens de zon. Onder een prachtig stralende blauwe hemel begeleidden de familie en vrienden de urne van de overledene naar zijn laatste rustplaats. Mijn collega’s en ik besloten niet mee te gaan naar de begraafplaats, maar te wachten tot de rouwenden terug waren om naar de koffietafel te gaan. Onze lieve collega had expliciet gevraagd of we aanwezig konden zijn op de koffietafel, want het is normaal niet mijn gewoonte om naar een koffietafel te gaan van een overledene die ik niet ken. Nu, ik weet dat mijn collega veel belang hecht aan dat soort zaken en op zulke momenten is samen zijn en troost bieden belangrijker dan een berg werk die op je wacht (ik had mijn laptop bij, dus ik had tijdens de rit naar Geraardsbergen gelukkig wat kunnen werken).

De dankbare knuffel die we kregen van onze collega sprak boekdelen. <3

Een pakkend afscheid

Gisteren naar de tweede begrafenis van het jaar geweest. We namen afscheid van de vader van een vriendin, in het verre Kortrijk dan nog wel. We twijfelden even of het logistiek zou lukken om er te geraken. Met het openbaar vervoer zouden we er bijzonder lang over doen (en ik had geen zin om weer maar eens op een ontiegelijk vroeg uur op te staan) en ook de carpoolopties bleken eerder beperkt. Maar kijk: een meevaller, onze in allerijl aangevraagde cambio kaart viel net op vrijdag in de brievenbus. En omdat mijn vriend al van donderdagavond in het land was voor onze trip naar Cuba, kon hij chauffeur spelen.

Het overlijden van de vader van onze vriendin was heel onverwacht. Drie dagen nadat hij in het ziekenhuis werd opgenomen, is hij overleden. Een agressieve vorm van longkanker. Wellicht moet hij al langer geweten hebben dat hij ziek was, maar koos hij ervoor zijn kanker niet te laten behandelen om tot op het laatste moment zo kwaliteitsvol mogelijk te leven. Een beslissing die ik uiteraard begrijp, maar omdat hij zijn ziekte met niemand had gedeeld, had niemand van zijn naasten het einde zien aankomen en waren ze er mentaal ook niet op voorbereid.

De afscheidsviering was erg pakkend. Maar liefst vier van de kleinkinderen (tussen negen en veertien jaar oud) lazen iets voor. Heel knap, want het verdriet was duidelijk hoorbaar in hun stemmen en één van de kleinkinderen had een paar minuten nodig om de tranen te verbijten voordat hij verder kon lezen. Ook mijn vriendin bracht een eerbetoon aan haar vader, met tranen in de ogen, gelukkig gesteund door haar man die naast haar stond. Ik voelde mijn eigen wangen nat worden. Zo’n viering brengt je terug naar de momenten waarop je zelf afscheid genomen hebt van dierbaren en je leeft mee met het verdriet dat zo voelbaar in de ruimte hangt.

Omdat ik nog een paar losse werkeindjes aan mekaar moest knopen, konden we niet lang blijven op de koffietafel. Maar onze vrienden maakten duidelijk dat ze onze aanwezigheid erg op prijs hadden gesteld. Ondanks mijn initiële twijfel (“o neen, een begrafenis de dag vóór we op reis vertrekken”) ben ik blij dat we gegaan zijn. En die eerste cambio ervaring is vlekkeloos verlopen.

Tragisch nieuws

De tragische gebeurtenissen volgen elkaar in een verschroeiend tempo op, deze zomer van 2018. De zelfmoord van de echtgenoot van mijn collega zinderde nog na, toen ik gisteren het schokkende bericht kreeg dat een andere collega plots overleden is. Een collega met wie ik jaren prettig samengewerkt heb (al zijn de e-maildiscussies die ik met hem had over de kleinste futiliteiten legendarisch) en die ik enorm waardeerde voor zijn werkethiek en nauwgezetheid. Als je iets vroeg aan hem mocht je er zeker van zijn dat het gebeurde. En we vonden elkaar in het gevecht tegen onze gemeenschappelijke vijand: onze IT-leverancier.

Het bericht kwam gisterenavond binnen via whatsapp en ik kon het eerst gewoon niet geloven. Onwel geworden, plots overleden, hartfalen. Tijdens zijn verlof onwel geworden na een fietstocht. Op reis door China. De grote reis met zijn vrouw en dochter waarnaar hij zo had uitgekeken, want het was de eerste keer dat hij buiten Europa reisden. Vlak voor zijn afscheid spoorden we nog samen naar Brussel en de dag voor zijn verlof stuurde hij me nog een paar mailtjes met afspraken.

Afspraken die hij nu, voor de eerste keer in zijn carrière, niet zal kunnen nakomen. 58 jaar oud. Het is niet te bevatten.

Ik zal hem missen.

Een emotionele namiddag

Gisterenmiddag woonde ik samen met een twintigtal andere collega’s de afscheidsviering bij van de echtgenoot van mijn collega. Het was een bijzonder aangrijpende viering die voor mij overheerst werd door de vraag ‘waarom?’. Waarom neemt iemand die ogenschijnlijk alles heeft: een gelukkig huwelijk, twee mooie, slimme en gezonde dochters, een fijne vriendenkring, genoeg geld om jaarlijks mooie reizen te maken en af en toe een sterrestaurant te bezoeken, een vaste benoeming als militair,… de drastische beslissing om zichzelf van het leven te beroven. Hoe meer foto’s er passeerden van zijn ogenschijnlijk perfecte leven waarop hij steevast met een grote glimlach geportretteerd was, hoe minder ik ervan begreep.

Tot mijn verbazing (en wellicht choqueerde ze hiermee vele aanwezigen), wees mijn collega met een beschuldigende vinger naar de werkcontext van haar man. Te veel stress, gefnuikte promotiekansen en dat in combinatie met chronische rugpijn, zouden de aanleiding geweest zijn. Het klonk plausibel, maar toch ook weer niet. Hoe opgesloten moet iemand in zichzelf geraken, hoe hard moet hij zich focussen op het negatieve om al die andere mooie dingen uit het oog te verliezen? Om zijn vrouw en twee dochters achter te laten zonder zelfs een afscheidsbrief? Om op zijn werk een verlaten lokaal te zoek en zichzelf daar van het leven te beroven?

Alle getuigenissen beschreven hem als een stille, rustige man en je hoort vaak dat het de stille waters zijn die de diepste gronden hebben. Die hun gevoelens opkroppen, maar niet delen met de buitenwereld, zelfs niet met hun partner van vele jaren. Maar wat is dan de trigger die de aanleiding is om er een eind aan te maken? Een soort kortsluiting in de hersenen? Ik kan me niet voorstellen dat iemand die duidelijk intelligent was en in alle aspecten van zijn leven uiterst planmatig te werk ging, zomaar in een opwelling zo’n wanhoopsdaad begaat. Of misschien toch? En dan kom ik onvermijdelijk bij de vaststelling dat je iemand nooit écht kent. Dit diepe duistere krochten in iemands ziel blijven vaak verborgen. Wie weet welk een intense interne strubbelingen deze man  oormaakte die ogenschijnlijk alles had wat hij zich kon wensen. We zullen het nooit weten.

Na al die prachtige getuigenissen en eventueel mooie familiekiekjes namen de dochters van de overledene als laatste het woord. Ze sloten af met te zeggen dat ze hun vader niets kwalijk namen. En dat, dat was voor mij het allertriestigste moment van gans de viering. Zoveel liefde en niemand meer om die in ontvangst te nemen.

Mijn collega drong erop aan dat we naar de koffietafel zouden komen. Oorspronkelijk was ik dit niet van plan, maar nadat ze het twee keer gevraagd had, durfde ik niet te weigeren. En achteraf bezien, ben ik blij dat ik het toch gedaan heb. De heerlijke taartjes hielpen bij het verwerken van al die emoties (hoera voor chocolade) en het gaf me de gelegenheid nog even mijn steun te betuigen aan mijn collega, die duidelijk aangaf dat ze het op prijs stelde dat er zoveel collega’s naar de viering waren gekomen.

Hierbij nogmaals het nummer van de zelfmoordlijn: 1813. Mocht je met zelfmoordgedachten worstelen, spreek alsjeblieft iemand aan: een vriend, je dokter, een collega. Ongetwijfeld zijn er meer mensen bereid je te helpen dan je zelf beseft. 

Tragisch

Een donderslag bij heldere hemel. Het telefoontje dat ik vanochtend kreeg van mijn collega bracht me serieus van mijn stuk. Bij het opnemen hoorde ik meteen dat er iets niet in orde was. De collega in kwestie borrelt normaal over van energie en nu klonk haar stem vlak en monotoon. Ze bracht het nieuws dat haar man zich de avond voordien van het leven beroofd had. Ik slikte en probeerde te verwerken wat ik gehoord had, tegelijkertijd enkele woorden van medeleven prevelend. Want wat voor medeleven kan je bieden aan iemand in zulk een situatie? Wetende dat twee dochters hun vader nooit meer terug zullen zien en dat wat eens een mooi gezin was waarschijnlijk de rest van hun leven met onbeantwoorde zullen blijven zitten.

Verschrikkelijk.

Mocht iemand van jullie met zulke duistere gedachten worstelen. Weet dat er hulp beschikbaar is. Bel naar het nummer van de zelfmoordlijn: 1813 of zoek hulp bij je huisarts. Het leven heeft echt te veel te bieden om er voortijdig een einde aan te maken. Zelfs al zie je dat nu niet.

Opnieuw…

Gisteren kreeg ik van mijn collega het bericht dat ik verwachtte, maar waarvan ik tegen beter weten in hoopte dat het niet zou komen: de baby van mijn collega is geboren en tegelijkertijd gestorven. Het scenario komt me ondertussen al veel te bekend voor. Toepassing van embryoselectie om een erfelijke aandoening uit te sluiten, na een veel te lange lijdensweg eindelijk zwanger, de ouders dolgelukkig en dan, door een gruwelijke speling van het lot blijkt de baby een andere afwijking te hebben dan de erfelijke afwijking waarop geselecteerd werd. Bij elk berichtje dat ik kreeg van mijn collega, zag ik de kansen op een goede afloop slinken. En toch blijf je hopen, hopen dat de testen verkeerd zijn, dat de baby wel nog eens kans heeft, dat misschien de afwijking nog meevalt, dat de ouders die éne verschrikkelijke keuze niet moeten maken. Helaas, het mocht niet zijn.

Hoe verschrikkelijk moet het zijn om mama te worden en geen baby mee naar thuis te kunnen nemen? Ik ben er oprecht niet goed van.

Terugblik op een afscheid

Het was best wel een emotionele dag, woensdag. Ik had van mezelf niet verwacht dat de afscheidsviering van mijn bomma me zo zou aangrijpen. Per slot van rekening was ze heel oud en had ik er vrede mee dat ze gestorven was. Ik denk dat het vooral de terugblik op haar en tegelijkertijd mijn leven was, die me van mijn stuk bracht. Een belangrijke persoon uit mijn kindertijd die nu voorgoed uit mijn leven verdwenen is. Mijn kindertijd definitief een afsloten hoofdstuk.

Tegelijkertijd kijk ik met een blij gevoel terug op deze dag. De viering was prachtig. In intieme kring namen we afscheid, vijf van de zes kleinkinderen en haar zoon blikten terug op hun herinneringen aan bomma of lazen iets voor. Langs haar bleke eikenhouten kist lagen twee bloemstukken met witte orchideeën. Tijdens de zorgvuldig gekozen muzikale intermezzo’s werd een slideshow met foto’s getoond van de mooie momenten die we samen met haar beleefd hebben. Ik kreeg meermaals de krop in de keel, maar slaagde er gelukkig in mijn tekst vlot af te lezen.

Na de viering trokken we met het ganse gezelschap naar het kerkhof. Voor een allerlaatste groet. Daarna was het tijd om de inwendige mens te sterken. In het Wendelenhof praatten we na en genoten we van een fijne maaltijd met aspergeroomsoep, zeebaars of entrecôte. Natuurlijk werd de maaltijd afgesloten met Limburgse vlaai. Ons bomma zou het niet anders gewild hebben.

Een mooier afscheid had ik voor haar niet kunnen wensen.