Afscheid nemen

Deze voormiddag spoorde ik onder een stralend zonnetje richting Deinze. Het was de allereerste keer dat ik deze stad aan de Leie bezocht. Helaas was de reden dat ik naar Deinze spoorde bijzonder triestig: vandaag namen Goofball en haar gezin afscheid van haar vader, de grootvader van haar twee zonen. Een afscheid dat ondanks alles toch nog onverwacht kwam.

De Onze-Lieve-Vrouwekerk zat goed vol en de viering was prachtig. Heel mooi dat ook de twee jongste kleinkinderen hun steentje konden bijdragen door een kaars aan te steken en een witte roos op de kist van hun grootvader te leggen. Erg onder de indruk van de mooie, persoonlijke teksten die voorgelezen werden. Het is duidelijk dat de vader van Goofball in zijn leven veel mensen geraakt heeft. En hoewel elke afscheid moeilijk is, ben ik er zeker van dat al die mooie herinneringen langzaam de overhand zullen nemen en de laatste wat moeilijkere jaren naar de achtergrond zullen verdringen.

IMG_4767

IMG_4768b

Een pakkend afscheid

Gisteren naar de tweede begrafenis van het jaar geweest. We namen afscheid van de vader van een vriendin, in het verre Kortrijk dan nog wel. We twijfelden even of het logistiek zou lukken om er te geraken. Met het openbaar vervoer zouden we er bijzonder lang over doen (en ik had geen zin om weer maar eens op een ontiegelijk vroeg uur op te staan) en ook de carpoolopties bleken eerder beperkt. Maar kijk: een meevaller, onze in allerijl aangevraagde cambio kaart viel net op vrijdag in de brievenbus. En omdat mijn vriend al van donderdagavond in het land was voor onze trip naar Cuba, kon hij chauffeur spelen.

Het overlijden van de vader van onze vriendin was heel onverwacht. Drie dagen nadat hij in het ziekenhuis werd opgenomen, is hij overleden. Een agressieve vorm van longkanker. Wellicht moet hij al langer geweten hebben dat hij ziek was, maar koos hij ervoor zijn kanker niet te laten behandelen om tot op het laatste moment zo kwaliteitsvol mogelijk te leven. Een beslissing die ik uiteraard begrijp, maar omdat hij zijn ziekte met niemand had gedeeld, had niemand van zijn naasten het einde zien aankomen en waren ze er mentaal ook niet op voorbereid.

De afscheidsviering was erg pakkend. Maar liefst vier van de kleinkinderen (tussen negen en veertien jaar oud) lazen iets voor. Heel knap, want het verdriet was duidelijk hoorbaar in hun stemmen en één van de kleinkinderen had een paar minuten nodig om de tranen te verbijten voordat hij verder kon lezen. Ook mijn vriendin bracht een eerbetoon aan haar vader, met tranen in de ogen, gelukkig gesteund door haar man die naast haar stond. Ik voelde mijn eigen wangen nat worden. Zo’n viering brengt je terug naar de momenten waarop je zelf afscheid genomen hebt van dierbaren en je leeft mee met het verdriet dat zo voelbaar in de ruimte hangt.

Omdat ik nog een paar losse werkeindjes aan mekaar moest knopen, konden we niet lang blijven op de koffietafel. Maar onze vrienden maakten duidelijk dat ze onze aanwezigheid erg op prijs hadden gesteld. Ondanks mijn initiële twijfel (“o neen, een begrafenis de dag vóór we op reis vertrekken”) ben ik blij dat we gegaan zijn. En die eerste cambio ervaring is vlekkeloos verlopen.

Afscheid nemen in schoonheid

Vanochtend zijn mijn vriend en ik naar Herentals gespoord om samen met zijn familie en vrienden afscheid te nemen van zijn opa in de prachtige historische Begijnhofkerk. Begrafenissen zijn natuurlijk altijd een emotioneel moment, maar het pakte mij minder dan anders. De teksten en de muziek waren prachtig en schetsten een goed beeld van de mens die hij geweest was, maar mijn ogen bleven droog. Misschien maakten de vele begrafenissen die ik vorig jaar bijwoonde en waarbij ik afscheid nam van mensen die te vroeg uit hun leven weggerukt werden, dat dit afscheid voor mij minder heftig aanvoelde. Bij mij overheerste vooral een gevoel van dankbaarheid omdat hij op een mooie manier heengegaan is, zonder onnodig lijden. Een mooi einde voor hemzelf, maar ook voor zijn naasten.

De koffietafel was dan ook het ideale moment om herinneringen op te halen en samen met de familie 96 goed gevulde jaren te herdenken.

Yet another funeral

2018 zal niet alleen de annalen ingaan als het jaar van de hete recordzomer die de zomer van 1976 deed verbleken, maar spijtig genoeg ook als het jaar waarin ik een recordaantal begrafenissen bijwoonde.

Deze ochtend woonde ik samen met een aantal collega’s in Sint-Pieters-Woluwe de begrafenis bij van de moeder van een collega. Het overlijden was niet onverwacht, mijn collega had al een tijd geleden laten weten dat haar moeder terminaal was en zorgverlof aangevraagd om haar te kunnen bijstaan in de laatste weken van haar leven. Dankzij de euthanasiewetgeving kon haar moeder op een waardige manier afscheid nemen van het leven.  88 jaar is een mooie leeftijd om te gaan. En afgaande op de teksten die voorgelezen werden in de viering, had de moeder van mijn collega er een rijkelijk gevuld leven op zitten.

Toch pakte het afscheid me. De sereniteit waarmee haar kinderen en kleinkinderen herinneringen aan haar ophaalden was aangrijpend. Je voelde dat iedereen, inclusief de overledene zelf, vrede had met haar heengaan. En dat de dankbaarheid om een prachtig en liefdevol leven overheerste.

Om stil van te worden.

 

Afscheid op de heetste dag van het jaar

Vrijdagochtend werd mijn collega begraven in Sint-Niklaas. Op de heetste dag van het jaar zat ik samen met een indrukwekkend aantal collega’s te puffen in de Christus Koningskerk. Mijn lieve collega uit Berchem was zo vriendelijk mij een rit aan te bieden in haar voiture met air conditioning. Ik slaagde er wel om de één of andere reden in een beetje verkeerd te rijden met mijn velo in Berchem, maar uiteindelijk vond ik toch het juiste huis. Oef, te laat komen op een begrafenis, dat wil ik liefst vermijden.

De dienst zelf was behoorlijk klassiek. Zelfs de communie werd niet overgeslagen. De echtgenote van mijn collega bracht met vaste stem de biografie van mijn collega, waarin zij hem volledig beschreef zoals ik hem al enkele jaren ken: als een rots waarop je kon bouwen. Zijn enige dochter (zestien jaar oud) las een gedicht voor dat me de tranen over de wangen deed lopen. Prachtig en triestig tegelijkertijd. Twee van zijn nauwste collega’s sloten de viering af met een tekst waarin ze hun waardering voor zijn plichtbewustheid, streven naar efficiëntiewinsten en betrouwbaarheid benadrukten. Die papieren zakdoekjes kwamen alleszins goed van pas.

Na de viering hadden we collectief behoefte aan een moment van samenzijn, om de emoties wat te laten bezinken. We reden naar de Grote Markt van Sint-Niklaas en streken met een groep van twintig personen neer op het terras van De Gouden Arend. We waren ongeveer de enige klanten, dus de ober liet ons het ganse terras verbouwen. Bijzonder sympathiek, maar het eten kan ik niet anders dan als bijzonder middelmatig omschrijven. Nooit verwacht dat een simpel slaatje met garnalen, scampi en gerookte zalm zo zou kunnen tegenvallen.

IMG_8613

IMG_8616

Uiteindelijke duurde de middagpauze langer dan verwacht, maar op zo’n momenten doet tijd er weinig toe en is het belangrijk om samen het glas te heffen op een collega die ons veel te vroeg ontvallen is. En dan besef ik eens te meer hoe relatief die volle agenda’s en mailboxen wel niet zijn. Het leven is te kort om je op te jagen over futiliteiten.

De eerste begrafenis van 2018

Toegegeven, veel zin had ik niet om me op de eerste zaterdag van het nieuwe jaar helemaal naar Geraardsbergen te begeven voor de begrafenis van de moeder van een collega. Zeker niet, omdat ik daarvoor alweer supervroeg uit de veren moest. Maar mijn vriend had honderd procent gelijk, als teamverantwoordelijke is het belangrijk om er te zijn voor je collega’s in moeilijke tijden. En dus spoorde ik met de trein van 7.43u naar Leuven, alwaar een andere collega mij kwam oppikken om 7.45u

Al een geluk dat ik mijn laptop in mijn rugzak had, want onderweg naar Leuven belde mijn collega me, met de vraag of ik de locatie van de begrafenis had opgeschreven. Dat had ik niet gedaan en aangezien ik nog steeds in blijde verwachting ben van een nieuw smartphone van het werk, kon ik ook niet via mijn iphone mijn werkmails consulteren. Gelukkig lukte dat wel via webmail en kon ik het juist adres uit mijn mails vissen. Oef!

We waren in totaal met vier collega’s. Toen we in Geraardsbergen aankwamen, bleek de zaal in het rouwcentrum waar de afscheidsviering plaatsvond, al helemaal volzet te zijn. Ook in de gang naast de zaal stonden al tientallen mensen te wachten tot de dienst zou beginnen. We zochten ons een plekje op het einde van de gang, vlakbij een kast met een grote kandelaar op.

De viering was heel emotioneel. De pastoor las teksten voor geschreven door de familie van de overledene en blikte eveneens terug op de laatste maanden van haar leven, toen ze op haar ziekbed vocht tegen een agressieve tumor. Ik kende de dame in kwestie niet, maar het beeld dat in mijn gedachten vorm kreeg, was dat van een moeder en grootmoeder die zichzelf wegcijferde ten dienste van anderen. En hoe lovenswaardig zo’n levenshouding ook moge zijn, toch ben ik blij dat de huidige generatie vrouwen een andere invulling aan hun leven geeft.

Wat ik niet verwacht had, was dat de afscheidsviering mij persoonlijk zo hard bij de keel zou grijpen. Het is niet dat ik de collega in kwestie erg goed kende, maar ik was oprecht geraakt door haar verdriet en voelde de tranen opwellen toen ik haar mijn deelneming betuigde. De ceremonie deed me ook terugdenken aan het afscheid van mijn eigen bomma.

Na afloop was ik blij dat ik mijn initiële tegenzin overwonnen had en toch naar de afscheidsviering gegaan was. Het was duidelijk dat mijn collega onze aanwezigheid oprecht apprecieerde.

Funerals are for the living

Aan die zin uit The Fault in Our Stars moest ik denken toen ik met een papieren zakdoekje in mijn hand geklemd in de O.-L.-Vrouw Ter Duinen kerk van Koksijde zat te luisteren naar de mooie verhalen over een jongeman die ik nooit gekend had. Uit zijn gezin en familie weggerukt door een verschrikkelijke ziekte. Zijn gelaatstrekken weerspiegeld in de gezichtjes van zijn twee jonge kindjes. Veel meer dan een gefluisterd ‘Veel sterkte’ en een dikke knuffel kon ik niet bieden aan zijn broer, onze vriend. Triestig.

IMG_8179

It started with a bang

Een uur vroeger op te staan dan normaal op een doordeweekse werkdag moet ik wel een bijzonder goeie reden hebben. Die was er ook: deze vrijdag werd de moeder van mijn baas begaven. De dame in kwestie had de gezegende leeftijd van 88 bereikt en sukkelde al een ganse tijd met haar gezondheid. Een grote schok was haar overlijden dan ook niet, maar dat neemt niet weg dat een begrafenis altijd een emotioneel moment is en ik het belangrijk vind om daar aanwezig te zijn om mijn steun te betuigen.

Vanuit Brussel zouden we met een delegatie collega’s naar de Sint-Dionysiuskerk van Moerkerke rijden met een wagen van het werk. Om tijdig in Moerkerke te geraken, rekening houdend met mogelijke files onderweg, besloten we al om kwart voor negen te vertrekken. Mooi op tijd stonden we in de parkeergarage waar de wagen geparkeerd stond. We waren met vijf personen in totaal, dus het was nogal gezellig op de achterbank. Mijn lieve collega had aangeboden te rijden. Zelf rijd ik niet graag met een wagen die ik niet ken en al helemaal niet in het verraderlijke Brussel, dus ik was blij met haar aanbod.

Mijn collega schakelde in achteruit en drukte de gaspedaal in om de parkeerplaats uit te rijden. Ik zag het voor mijn ogen gebeuren, als in slow motion. Voordat ik echter ‘stop’ kon roepen, knalde de rechterzijspiegel met een klap tegen één van de steunpilaren in de parkeergarage. Ik zag de spiegel helemaal dubbel plooien en de verschillende onderdelen van mekaar loskomen. We waren nog geen zestig seconden onderweg…

Terug uitgestapt om de schade te bekijken: de spiegel zelf bleek nog min of meer heel te zijn, maar losgekomen van het omhulsel. Oplossingsgericht denken: een andere wagen was er niet en we hadden niet veel tijd op overschot. De spiegel lag in stukken vaneen, maar niets wat niet te verhelpen viel met wat stevige tape. Zo gezegd, zo gedaan en na wat knutselwerk konden we toch naar Moerkerke vertrekken. Een straf verhaal rijker. Onze collega zal het nog lang mogen horen. 😉

IMG_5585

Gelukkig verliep de rest van de rit probleemloos en dankzij de marge die we hadden ingecalculeerd, waren we toch nog op tijd. De kerk zat stampvol (een grote familie en in West-Vlaanderen zijn de mensen nog een beetje katholieker dan in de rest van het land) en de viering duurde eindeloos lang. Pas op, het was een hele mooie viering, maar een beetje korter was nog mooier geweest. Er kwam maar geen einde aan de stroom mensen die een bidprentje kwamen ophalen. Vreemd genoeg vertrok het merendeel van het volk na de offerande. Daarna bleek het aantal aanwezigen ongeveer gehalveerd. Is iets typisch West-Vlaams, wisten sommige van mijn collega’s te vertellen. Als je tot het einde van de viering blijft, zou je jezelf uitnodigen op de koffietafel of zoiets. Vreemd.

Nu, het allerbelangrijkste was dat ik aan mijn baas zag dat hij onze aanwezigheid erg op prijs stelde. Toen ik hem mijn deelneming betuigde wilde hij mijn hand maar niet loslaten en een andere collega kreeg zelfs kussen. Denk dat de emoties hem wat te veel werden.

Het was ondertussen al middag, dus besloten we eerst iets te eten in de omgeving. Ons oog was tijdens de heenrit al op de Stroopijp gevallen, een frituur van het chiquer soort waar je ook wat snacks kon krijgen. Huisgemaakte garnaalkroketten, die gaat er bij mij altijd wel in. En de frieten waren helemaal niet van die platte, vettige gevallen, maar lekker knapperig. Best wel een fijne zaak.

De terugrit verliep verder zonder problemen, al moest er zo nu en dan wel een spiegelgrapje gemaakt worden. In de namiddag wachtte er nog een berg werk op mij, dus ik maakte gebruik van het feit dat ik op vrijdagavond geen afspraken had om wat langer te blijven werken.

Al bij al een interessante dag.

Begrafenissen

De dood hoort bij het leven. En al wanen we ons soms onsterfelijk, vroeg of laat komt de confrontatie met de harde werkelijkheid. De pijn van een te vroeg gestorven vader, gestorven aan de ziekte die de laatste tijd in mijn omgeving heftig te keer gaat, want ook mij collega moest zijn moeder vorige week afgeven.

En zo zaten mijn vriend en ik vandaag in de mis te luisteren naar verhalen over een man die ik slechts vluchtig leerde kennen. Vorig jaar, op het huwelijk van zijn zoon, onze vriend. Bijna dag op dag een jaar geleden hoorden we onze vrienden opnieuw muziek maken en gedichten voordragen, maar nu was de vrolijkheid vervangen door droefenis. En op zo’n momenten voel je je machteloos, want hoe troost je mensen die een rots in hun leven verloren hebben? De troost van een weerzien na de dood, kan ik hen niet geven, want daar geloof ik nog niet in. Een knuffel, een kus, een stilzwijgende blik van begrip, dat is alles wat we te bieden hadden.

Begrafenis

Vanochtend werd de vrouw van mijn collega begraven. De kerk zat afgeladen vol. Het was een mooie plechtigheid die het beeld schetste van een vrolijke vrouw die intens had liefgehad en heel erg gemist zou worden. Mijn collega en zijn drie zonen namen één voor één het woord. In heel persoonlijke zinnen namen ze afscheid. Het was prachtig, maar ook zeer emotioneel. De papieren zakdoekjes kwamen van pas, zelfs al kende ik de vrouw niet persoonlijk.

In de viering werd dit nummer van Jackson Browne gespeeld als eerbetoon aan de overledene. Het is de moeite om de tekst van het nummer te lezen. Kippenvel.

Ik hoop dat onze collega zich een beetje gesteund voelde door de grote opkomst van collega’s en dat hij erin slaagt zijn leven beetje bij beetje weer op te bouwen. Al weet ik niet goed hoe je daaraan begint als de partner wegvalt waarmee je al meer dan dertig jaar samen bent. Maar je moet verder, veel keuze heb je niet.