Onze laatste dag in Berlijn beginnen we met een bezoekje aan het museum Haus am Checkpoint Charlie. Checkpoint Charlie is een vreemde plaats. Het enige wat nog doet denken aan de vroegere grensovergang is het grenswachtershuisje met daarvoor mensen in uniform en zandzakjes. Tegen betaling gaan ze met je op de foto. Verder struikel je er over de toeristen en de kraampjes met allerlei prullaria.

Haus am Checkpoint Charlie is een organisch gegroeid museum. Je merkt dat de collectie geleidelijk aan is uitgebreid en dat door de groei van de collectie het museum verplicht was steeds nieuwe ruimtes aan te kopen om uit te breiden. Nu voelt het aan als een museum dat uit zijn voegen barst. Elk stukje muur hangt vol met grote platen waarvan er sommige beslist al meer dan vijftig jaar oud zijn. Het was er verschrikkelijk druk en verschrikkelijk heet. Door de organische groei is de volgorde van de tentoonstelling niet echt duidelijk en sommige verhalen worden meerdere keren verteld. De “schat” van het museum is de oude grenslijn, die een slimme Duitser gerecupereerd heeft na de val van de muur en voor een niet onaardig bedrag aan het museum verkocht heeft.

De verhalen die verteld worden over inventieve ontsnappingen en herenigingen, maken zeker indruk, maar de omstandigheden waarin de collectie gepresenteerd worden zijn verre van optimaal. Toch komt de boodschap luid en duidelijk over: nooit meer een muur. Helaas worden er op dit moment nog steeds muren tussen mensen opgetrokken: de muur waarachter de Israëlieten (een volk dat door zijn geschiedenis toch beter zou moeten weten) de Palestijnen opsluiten, de muur aan de grens tussen de VS en Mexico, de grens tussen Noord- en Zuid-Korea. Hopelijk komt er een tijd dat deze muren net als die van Berlijn een toeristische attractie geworden zijn en dat iedereen er een stukje van mee naar huis wil nemen. Mensen horen niet door muren gescheiden te worden.

‘s Middags aten we op een gezellig binnenkoertje van het Italiaanse restaurant Sale e Tabacchi. We bestelden allebei een menu met gazpacho (hoe Italiaans!) en pasta. Het duurde even voor ons eten er was, maar het was wel lekker. Om in de sfeer van Checkpoint Charlie te blijven, gingen we vervolgens naar de Topographie des Terrors, een gloednieuw museum op de plaats waar vroeger de drie gruwelijkste nazi-instanties gevestigd waren: de Sicherheitsdienst (SD), de Gestapo en de Schutzstaffel (SS). De gebouwen werden neergehaald, maar een deel van de kelders bleef behouden. Die overblijfselen kan je nu bezoeken, samen met een restant van de Berlijnse muur. Op het terrein staat een zeer sober, grijs en symmetrisch gebouw volledig omgeven door een vlakte met grote kiezels wat het geheel een desolate uitstraling geeft. Het gebouw is gewoon perfect voor deze plaats.

Binnen is er een zeer goede tentoonstelling over de gruwelen van het nazi-regime: de vervolging van joden, homoseksuelen, zigeuners, de eliminatie van zieken en gehandicapten, de experimenten op mensen,… Ik zou dit museum eerder aanraden dan de chaos van Checkpoint Charlie. De informatie is veel inzichtelijker terwijl Checkpoint Charlie vaak in het anekdotische blijft steken en toont perfect hoe snel een natie kan afglijden van democratie naar dictatuur. Het museum is gratis bovendien.

Na de Topographie des Terrors hadden we nood aan een lichter onderwerp. Een bezoekje aan het terras van de Reichstag vormde een perfecte opkikker. Persoonlijk vond ik het uitzicht een beetje tegenvallen en wegens onderhoudswerken konden we de koepel niet betreden. Jammer.

Om onze vermoeide voeten wat te ontzien namen we de metro naar de Kaiser-Wilhelm-Gedächtnis-Kirche. Na de bommenregen van de tweede wereldoorlog bleef van deze kerk enkel de beschadigde toren overeind. Het puin werd geruimd, maar de toren met zijn mooie mozaïeken werd behouden. In 1963 werd een nieuwe achthoekige kerk van blauw glas ontworpen door Egon Eiermann. Van buiten vond ik het ontwerp niet zo spectaculair, maar van binnen is de nieuwe kerk door het gebruik van het blauwe glas echt prachtig. Wel vreemd dat je in de losstaande klokkentoren tegenwoordig fair trade spullen kan kopen. Zou de architect dit zo bedoeld hebben? En bij de fastfood kraampjes rond de toren had ik toch ook mijn bedenkingen.

Laatste stop van de dag: het Jüdisches Museum. Door een foutje van mij dacht ik dat het museum elke dag tot 10 uur ‘s avonds open was, dit bleek echter enkel op maandag zo te zijn. Daardoor hadden we maar een goed uur om dit zeer bijzondere museum ontworpen door de in de Verenigde Staten wonende Pools-Joodse architect Daniel Libeskind te bezoeken. Het gebouw op zich, in de vorm van een gebroken Davidsster, vormt een monument voor de bewogen geschiedenis van de joden. De Holocaust Tower nodigt uit tot stilte en bezinning en de Garden of Exile brengt je zintuigen in de war waardoor je een gevoel van misselijkheid ervaart. De tentoonstelling was zeker de moeite, met voldoende aandacht voor interactiviteit en de nieuwste snufjes op het gebied van visualisatie. Jammer dat we zo weinig tijd hadden om alles goed te bekijken.

Na het Jüdisches Museum waren we behoorlijk hongerig. We aten lekker, veel en goedkoop in het Kroatische restaurant Glashaus. Al was het aanbod op de kaart wel iets ruimer dan enkel de Kroatische keuken. We twijfelden er nog even over of we de Fernsehturm zouden bedwingen, maar lieten die toch maar voor wat ie was. Ons oorspronkelijke idee was om daar te gaan dineren, maar bleek dat je zelfs met een reservatie voor het rond zijn as draaiende restaurant toch nog steeds moest betalen om naar boven te gaan en dat vonden we er toch een beetje over.

Onze laatste avond in Berlijn sloten we af met een drankje in Café Deckhaus, de boot waar we twee dagen geleden ook al iets dronken. Een zwoele zomernacht in Berlijn, een mooie herinnering.

We begonnen de dag met een ontbijt in dezelfde bar als gisteren. Weinig origineel misschien, maar als het je ergens bevalt, waarom dan niet teruggaan? De hitte was deze ochtend draaglijker en er vielen zowaar een paar (zeer welgekomen) druppels uit de hemel. De regendruppels waren een aangename verfrissing op mijn verhitte huid.

Eerste stop van de dag: het Neues Museum dat een formidabele collectie Egyptische kunst bezit. Mijn interesse in de tijd van de farao’s werd in het tweede middelbaar gewerkt tijdens de geschiedenislessen die gegeven werden door een leerkracht met passie voor zijn vak. De piramiden, de mysterieuze godheden in mensengedaante met dierenhoofden, de sfinxen, de Nijl die zich als een groen, leven gevend lint door het woestijnlandschap slingerde, het fascineerde me allemaal mateloos. De passie voor Egypte ging zelfs zover dat ik er een ring met hiërogliefen en twee gouden hangertjes aan overgehouden heb. Eentje stelt het levensteken voor en het andere mijn naam en die van mijn vriend (fonetisch) geschreven in hiërogliefen (of dat hebben ze ons althans wijsgemaakt toen we in Egypte waren).

Het Neues Museum is opnieuw geopend sinds november 2009. En zelfs zonder de Egyptische collectie is dit gebouw de moeite van het bezoeken waard. De ruïnes van het oude museum zijn knap gerestaureerd en aangevuld met nieuwe delen waar de schade onherstelbaar was. In sommige ruimten zijn de oude muurschilderingen van voor de oorlog bewaard gebleven. De architect heeft er echter voor gekozen deze niet te restaureren, maar ze in hun huidige toestand te bewaren. Wat een zeer bijzonder effect geeft. Je loopt als het ware rond in een museum vol littekens. Ik vond het prachtig.

De collectie zelf was natuurlijk ook geweldig: oude papyrusrollen, mummies, beelden, sarcofagen en als pièce de résistance het borstbeeld van Nefertite. De curatoren van het museum hadden ervoor gekozen de traditionele chronologische volgorde van de artefacten te doorbreken. Dit leidde ertoe dat ik het soms moeilijk had de samenhang van de getoonde voorwerpen in de zalen te begrijpen. En soms vond ik de link die tussen de voorwerpen gelegd werd gewoon ver gezocht.

Mij spraken de portretten van Egyptenaren het meeste aan. De borstbeelden gaven een idee over hoe deze mensen die duizenden jaren geleden leefden eruit gezien moeten hebben. Niet zo veel verschillend van onszelf. Het allermooiste borstbeeld was uiteraard dat van de mooie Nefertite. Helaas was het niet toegestaan haar beeltenis te fotograferen.

We waren alweer langer in het museum gebleven dan gepland, dus werkten we de bovenste verdieping met de prehistorische collectie op en drafje af. Toch het vermelden waard: een bijzondere, gouden ceremoniële hoed die dienst deed als maan- en zonnekalender. Verrassend accuraat voor een volk dat wij toch als primitief beschouwen.

Het Neues Museum heeft ook een klein, maar gezellig café met lekkere en originele gerechten. Zo kon je er bijvoorbeeld Egyptische tapas bestellen, helemaal in de sfeer van de collectie. Ik hield het op een broodje met tomaat en mozarella en een mango lassi (niet Egyptisch, wel lekker). Jammer dat het café zo klein was. Er kwamen regelmatig mensen binnen die tevergeefs zochten naar een plaatsje om te eten. Spijtig dat men bij de reconstructie geen grotere eet- en drinkruimte voorzien heeft. In dat opzicht kan men wel wat leren van de Amerikaanse musea waar je als je dat wenst een heel driegangenmenu kan eten en er plaats zat is.

Toen we het museum in de late namiddag verlieten waren de zon (en de hitte) weer van de partij. We wandelden langs de beroemde laan Unter den Linden en genoten van de mooie gebouwen langs weerszijden en de schaduw die de lindebomen ons boden. Ergens in de helft stopten we bij Casa Italia voor een ijsje (ik) en een biertje (mijn vriend). Mijn ijsje zag eruit als spaghetti: de tomatensaus werd nagebootst door aardbeiensaus, de spaghettislierten waren ijsslierten en bovenop dat alles lagen amarenakersen en geschaafde witte chocolade (kaas). Grappig.

Op naar de Brandenburger Tor, aan de voet waarvan op Pariser Platz de Franse feestdag één dag te vroeg gevierd werd met fastfoodkraampjes en optredens in de taal van Molière. Ik had een beetje moeite om me onder de zonnige hemel en in het feestgedruis de zwaarwichtige geschiedenis van deze plek voor de geest te halen. Zelfs bij het Holocaust Denkmal aan de Ebertstrasse lukte me dit niet goed. Het was gewoon te leuk om tussen de rechthoekige blokken van verschillende hoogtes verstoppertje te spelen.

Voor het avondeten richtten we onze schreden naar het Sony Center aan de Potsdamer Platz. Aan de Potsdamer Platz waan je je even in New York met al die futuristische hoogbouw. Mij sprak het Sony Center het meeste aan: een soort reusachtige glazen tent boven een binnenplaats met een fontein, terrasjes en zelfs een cinemazaal. We zochten een plek op het terras van het Australische restaurant Corroboree, een prima manier om onze Australiëreis van twee jaar geleden in de herinnering te brengen en een goed excuus voor mijn vriend om een vettige burger te eten. Ik hield het bij een wrap, want dat ijsje in de namiddag was groter dan verwacht.

Volgens de planning zouden we na het avondeten Checkpoint Charlie bezoeken, maar zover zijn we nooit geraakt. Een luchtballon aan een touwtje zorgde voor een onverwachte, maar zeer geapprecieerde wijziging in de plannen. En zo zagen we, hangend in een luchtballon, de zon roodgloeiend ondergaan boven Berlijn. We waren maar twaalf minuten boven en dit tochtje kostte ons meer dan een euro per minuut, maar het was de moeite waard.

Ondertussen was het te laat voor Checkpoint Charlie en keerden we terug naar het Sony Center, omdat ik dringend naar het toilet moest. Het mag trouwens gezegd dat Duitsland het land is met de properste toiletten. Ik heb een kleine blaas dus ik heb veel vergelijkingsmateriaal. Zelfs de openbare toiletten zijn onberispelijk schoon. We rustten nog even uit aan de fontein en genoten van de lichtshow (blauw en roze) boven onze hoofden. Een flinke wandeling later waren we terug in ons hotel.

Het leuke aan vakantie is dat er eindelijk nog eens tijd is voor ochtendseks op een weekdag. Minder leuk is het als tijdens deze ochtendlijke oefeningen plots de poetsvrouw de deur van de hotelkamer open doet. Gelukkig hebben wij goede reflexen en was er een deken in de buurt. De poetsvrouw was zo mogelijk nog sneller buiten dan binnen. 😉

De weersvoorspellingen voor vandaag waren: 38 graden en zon, véél zon. Ik geef toe dat we even de moed in onze schoenen voelden zakken, maar hey, het was onze eerste dag Berlijn, veel water drinken en we zouden het wel overleven. Ik denk dat ik nog nooit zoveel gedronken heb op een dag, en neen, dan bedoel ik niet alcohol.

Ontbijten deden we in een kleine bar om de hoek. Veel goedkoper dan in ons hotel zelf waar ze woekerprijzen vragen voor een simpel ontbijt. Om de hitte te ontvluchten, besloten we een museum te doen. Op naar de Museumsinsel (het museumeiland). Onze keuze viel op het Pergamonmuseum, omdat we wel zin hadden in een wandeling door de oudheid. Het museum dankt zijn naam aan het Pergamonaltaar dat gedeeltelijk werd gereconstrueerd in de eerste hal. Pergamon was een Griekse stad gelegen in het huidige Turkije. De indrukwekkende friezen met het gevecht tussen Olympische goden en giganten aan de buitenzijde van het altaar en het levensverhaal van Telephos aan de binnenzijde van het heiligdom deden me sterk denken aan de Elgin marbles, met dit verschil dat Turkije blijkbaar niet de nood voelt deze prachtige overblijfselen uit de Oudheid terug te eisen.

Ook zeer mooi: de Aleppo-kamer, de marktpoort uit Milete, de façade van het Mshattapaleis en de Ishtarpoort uit Babylon. Ik was het meeste onder de indruk van de Ishtarpoort die duidelijk maakte hoe machtig de verdwenen Babylonische beschaving moet zijn geweest. Respect ook voor de archeologen en oudheidkundigen die de brokstukken aan mekaar gepuzzeld hebben.

Heel interessant vond ik de afdeling waar op zoek gegaan werd naar de kleur die de oudheidkundige beelden vroeger hadden. Door onderzoek te doen naar verfresten, gebruik te maken van ultraviolet licht en de corrosie van beelden te bestuderen, kon men een redelijk accurate reconstructie maken van de kleuren. In mijn hoofd zijn klassieke beeldhouwwerken altijd sober wit of grijs. Dit beeld stemt echter niet overeen met de werkelijkheid. Toch was het even wennen om geconfronteerd te worden met die felgekleurde beelden.

Het museum wist ons zo te boeien dat we pas rond half zes weer buiten stonden. Net op tijd om aan boord te gaan van één van de vele toeristische boten die toeristen via een rondvaart op de Spree een andere blik op Berlijn bieden. Het boottochtje zorgde voor een beetje verkoeling en wij genoten van de grote architecturale verscheidenheid van Berlijn.

En daarmee was het tijd voor het avondeten. Hiervoor trokken we naar het Nikolaiviertel, een kleine gezellige buurt waar vroeger de oudste huizen van de stad stond. Nu bestaat de wijk grotendeels uit kopieën van historische gebouwen. Mijn gids raadde ons Zum Nussbaum aan, een klein restaurant waar de traditionele Berlijnse keuken wordt geserveerd. Mijn vriend en ik lieten ons niet kennen en bestelden allebei de specialiteit van het huis: “Vater Zilles Jaumenschmeichler”, een bord met Schusterjungen, Sol-Ei, Boulette, Rollmops, Schmalz und Spreewälder Salzgurke. Over het gerecht kan ik kort zijn: dat was een vergissing. Niet dat het slecht was, het was gewoon helemaal mijn ding niet. Ik ben sowieso al geen fan van gehakt, de rolmops kon er mee door, maar vloekte me net iets te hard met het gehakt, de augurken vond ik te zout en het brood met reuzel was yakkie bah.

Na het eten wandelden we naar Alexanderplatz, een groot en lelijk, maar erg levendig plein. Kan me voorstellen dat dit een populaire uitgangsplaats is. Onze pijp was echter bijna uit, dus van uitgaan zou er sowieso niet veel meer komen. Even dachten we er nog over om de Fernsehturm te bezoeken, maar we beslisten dit uit te stellen tot een later moment.

We eindigden onze avond op een boot die voor anker lag in de Oude Berlijnse haven waar ik een glaasje schuimwijn dronk en mijn vriend een superstraffe Red Russian (aja, Russen zijn geen watjes, he). In de verte zagen we de bliksemflitsen van een naderend onweer. Al bleef het waar wij zaten droog. We genoten van het schouwspel van moeder natuur. Heel de ervaring deed me terugdenken aan die keer, lang, lang geleden, toen ik met een vriendin op een boot in Praag wodka orange zat te drinken terwijl we in de verte bliksemschichten zagen. Dat magische moment beleefden we vandaag opnieuw. Hopelijk brengt het onweer morgen verfrissing.

PS: Vandaag twee keer onze reisgids ergens laten liggen. Gelukkig twee keer bijtijds gemerkt en hem zonder problemen teruggevonden Oef.