Onze laatste dag in Berlijn beginnen we met een bezoekje aan het museum Haus am Checkpoint Charlie. Checkpoint Charlie is een vreemde plaats. Het enige wat nog doet denken aan de vroegere grensovergang is het grenswachtershuisje met daarvoor mensen in uniform en zandzakjes. Tegen betaling gaan ze met je op de foto. Verder struikel je er over de toeristen en de kraampjes met allerlei prullaria.

Haus am Checkpoint Charlie is een organisch gegroeid museum. Je merkt dat de collectie geleidelijk aan is uitgebreid en dat door de groei van de collectie het museum verplicht was steeds nieuwe ruimtes aan te kopen om uit te breiden. Nu voelt het aan als een museum dat uit zijn voegen barst. Elk stukje muur hangt vol met grote platen waarvan er sommige beslist al meer dan vijftig jaar oud zijn. Het was er verschrikkelijk druk en verschrikkelijk heet. Door de organische groei is de volgorde van de tentoonstelling niet echt duidelijk en sommige verhalen worden meerdere keren verteld. De “schat” van het museum is de oude grenslijn, die een slimme Duitser gerecupereerd heeft na de val van de muur en voor een niet onaardig bedrag aan het museum verkocht heeft.

De verhalen die verteld worden over inventieve ontsnappingen en herenigingen, maken zeker indruk, maar de omstandigheden waarin de collectie gepresenteerd worden zijn verre van optimaal. Toch komt de boodschap luid en duidelijk over: nooit meer een muur. Helaas worden er op dit moment nog steeds muren tussen mensen opgetrokken: de muur waarachter de Israëlieten (een volk dat door zijn geschiedenis toch beter zou moeten weten) de Palestijnen opsluiten, de muur aan de grens tussen de VS en Mexico, de grens tussen Noord- en Zuid-Korea. Hopelijk komt er een tijd dat deze muren net als die van Berlijn een toeristische attractie geworden zijn en dat iedereen er een stukje van mee naar huis wil nemen. Mensen horen niet door muren gescheiden te worden.

‘s Middags aten we op een gezellig binnenkoertje van het Italiaanse restaurant Sale e Tabacchi. We bestelden allebei een menu met gazpacho (hoe Italiaans!) en pasta. Het duurde even voor ons eten er was, maar het was wel lekker. Om in de sfeer van Checkpoint Charlie te blijven, gingen we vervolgens naar de Topographie des Terrors, een gloednieuw museum op de plaats waar vroeger de drie gruwelijkste nazi-instanties gevestigd waren: de Sicherheitsdienst (SD), de Gestapo en de Schutzstaffel (SS). De gebouwen werden neergehaald, maar een deel van de kelders bleef behouden. Die overblijfselen kan je nu bezoeken, samen met een restant van de Berlijnse muur. Op het terrein staat een zeer sober, grijs en symmetrisch gebouw volledig omgeven door een vlakte met grote kiezels wat het geheel een desolate uitstraling geeft. Het gebouw is gewoon perfect voor deze plaats.

Binnen is er een zeer goede tentoonstelling over de gruwelen van het nazi-regime: de vervolging van joden, homoseksuelen, zigeuners, de eliminatie van zieken en gehandicapten, de experimenten op mensen,… Ik zou dit museum eerder aanraden dan de chaos van Checkpoint Charlie. De informatie is veel inzichtelijker terwijl Checkpoint Charlie vaak in het anekdotische blijft steken en toont perfect hoe snel een natie kan afglijden van democratie naar dictatuur. Het museum is gratis bovendien.

Na de Topographie des Terrors hadden we nood aan een lichter onderwerp. Een bezoekje aan het terras van de Reichstag vormde een perfecte opkikker. Persoonlijk vond ik het uitzicht een beetje tegenvallen en wegens onderhoudswerken konden we de koepel niet betreden. Jammer.

Om onze vermoeide voeten wat te ontzien namen we de metro naar de Kaiser-Wilhelm-Gedächtnis-Kirche. Na de bommenregen van de tweede wereldoorlog bleef van deze kerk enkel de beschadigde toren overeind. Het puin werd geruimd, maar de toren met zijn mooie mozaïeken werd behouden. In 1963 werd een nieuwe achthoekige kerk van blauw glas ontworpen door Egon Eiermann. Van buiten vond ik het ontwerp niet zo spectaculair, maar van binnen is de nieuwe kerk door het gebruik van het blauwe glas echt prachtig. Wel vreemd dat je in de losstaande klokkentoren tegenwoordig fair trade spullen kan kopen. Zou de architect dit zo bedoeld hebben? En bij de fastfood kraampjes rond de toren had ik toch ook mijn bedenkingen.

Laatste stop van de dag: het Jüdisches Museum. Door een foutje van mij dacht ik dat het museum elke dag tot 10 uur ‘s avonds open was, dit bleek echter enkel op maandag zo te zijn. Daardoor hadden we maar een goed uur om dit zeer bijzondere museum ontworpen door de in de Verenigde Staten wonende Pools-Joodse architect Daniel Libeskind te bezoeken. Het gebouw op zich, in de vorm van een gebroken Davidsster, vormt een monument voor de bewogen geschiedenis van de joden. De Holocaust Tower nodigt uit tot stilte en bezinning en de Garden of Exile brengt je zintuigen in de war waardoor je een gevoel van misselijkheid ervaart. De tentoonstelling was zeker de moeite, met voldoende aandacht voor interactiviteit en de nieuwste snufjes op het gebied van visualisatie. Jammer dat we zo weinig tijd hadden om alles goed te bekijken.

Na het Jüdisches Museum waren we behoorlijk hongerig. We aten lekker, veel en goedkoop in het Kroatische restaurant Glashaus. Al was het aanbod op de kaart wel iets ruimer dan enkel de Kroatische keuken. We twijfelden er nog even over of we de Fernsehturm zouden bedwingen, maar lieten die toch maar voor wat ie was. Ons oorspronkelijke idee was om daar te gaan dineren, maar bleek dat je zelfs met een reservatie voor het rond zijn as draaiende restaurant toch nog steeds moest betalen om naar boven te gaan en dat vonden we er toch een beetje over.

Onze laatste avond in Berlijn sloten we af met een drankje in Café Deckhaus, de boot waar we twee dagen geleden ook al iets dronken. Een zwoele zomernacht in Berlijn, een mooie herinnering.